Jeśli nie zadbamy o nasze jelita, możemy doprowadzić do ich rozszczelnienia, co otwiera drzwi dla chorób autoimmunologicznych, alergii, przewlekłych zapaleń, a nawet uszkodzenia układu odpornościowego. To nie tylko kwestia dyskomfortu – to poważne zagrożenie dla całego organizmu - przestrzega dr hab. n. med. Maciej Hałasa, immunolog, absolwent Wydziału Lekarskiego Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie.
W Światowy Dzień Nieswoistych Zapaleń Jelita, razem z ekspertem przyglądamy się, jak układ odpornościowy współpracuje z jelitami, które pełnią kluczową rolę w ochronie naszego organizmu.
Jelita jako centrum odporności
Układ odpornościowy ma wiele ośrodków, w których jest tworzony, w których dojrzewa – w szpiku kostnym powstają komórki odpornościowe, dojrzewają po części w grasicy, później w np. obwodowych grudkach chłonnych, ale największym skupiskiem tkanki, w której układ odpornościowy dojrzewa jest właśnie jelito. To właśnie ono stanowi jeden z najważniejszych organów immunologicznych w ciele człowieka, pełniąc funkcję „centrum odporności”. Szczególnie w kontekście tego, co nazywamy odpornością swoistą (jest to odporność, którą nabywamy - najczęściej poprzez kontakt z żywymi drobnoustrojami lub szczepienia).
Ten rodzaj odporności jest zdolny do precyzyjnego rozpoznawania i zwalczania konkretnych patogenów, takich jak wirusy czy bakterie, które zagrażają naszemu organizmowi – wyjaśnia doktor Maciej Hałasa.
Najważniejszą cechą odporności adaptatywnej jest jej zdolność do immunizacji, czyli wzmocnienia puli komórek odpornościowych, które są odpowiedzialne za swoiste rozpoznawanie i neutralizację szkodliwych drobnoustrojów lub toksyn. Immunizacja ta polega na dostosowywaniu układu odpornościowego do specyficznych zagrożeń, z którymi organizm miał kontakt. To właśnie ten proces jest kluczowy w szybkiej i skutecznej walce z infekcjami, toksynami czy innymi zewnętrznymi niebezpieczeństwami.
Ekspert immunologii dopowiada: tu pojawia się rola jelit. To główny punkt kontaktu naszego organizmu wewnętrznego ze światem zewnętrznym – to tam najdokładniej, na najwyższym poziomie, przebiega proces analizy antygenów, czyli wszystkich substancji obcych, które trafiają do naszego ciała. Większość z tych patogenów dostaje się do organizmu drogą pokarmową lub oddechową, a następnie trafia do jelit, gdzie układ odpornościowy dokonuje ich szczegółowej analizy i podejmuje decyzję o rodzaju odpowiedzi - obronie bądź tolerancji. Co ciekawe, nie mamy drugiego takiego narządu, który posiadałby tak zaawansowany system detekcji i odpowiedzi immunologicznej.
Zapalenia jelit – choroby autoimmunologiczne
W przypadku rozwinięcia się zapaleń jelit, które mogą prowadzić do rozwoju chorób autoimmunologicznych, sytuacja w układzie odpornościowym staje się skomplikowana. Jak zauważa immunolog, w takich przypadkach może dojść do autoagresji, czyli atakowania przez organizm własnych tkanek. W jelicie, które jest niezwykle precyzyjnie zorganizowanym narządem immunologicznym, mogą wówczas zaistnieć okoliczności prowadzące do patologii.
Jelito jest zatem bardzo czułe na wszelkie zaburzenia, ponieważ to tam odbywa się bardzo zaawansowany proces rozpoznawania potencjalnych zagrożeń z zewnątrz, a także podejmowania decyzji, w jaki sposób na nie zareagować. W przypadku chorób autoimmunologicznych, takich jak np. celiakia, dochodzi do rozszczelnienia bariery jelitowej, co sprawia, że zbyt duże cząsteczki pokarmowe – jak np. gluten – zaczynają przedostawać się do wnętrza organizmu.
W normalnych warunkach jelito przepuszcza tylko te najdrobniejsze cząsteczki, jak aminokwasy, kwasy tłuszczowe czy proste cukry. Kiedy bariera jelitowa jest uszkodzona, zbyt duże cząsteczki mogą działać drażniąco na jelita i prowadzić do zapalenia. Takie rozszczelnienie bariery jelitowej jest jednym z głównych mechanizmów sprzyjających rozwojowi chorób autoimmunologicznych, takich jak celiakia, cukrzyca typu pierwszego czy choroba Hashimoto – mówi ekspert.
Zaburzenie homeostazy jelitowej, czyli brak równowagi w pracy jelit, może więc prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. W konsekwencji, jelita, które mają pełnić funkcję obronną, zaczynają działać przeciwko naszemu organizmowi, wywołując reakcje, które mogą prowadzić do długotrwałych i trudnych do wyleczenia chorób. Dbałość o zdrowie jelit i ich barierę ochronną jest niezwykle ważna w zapobieganiu tego typu patologiom.
Jak jeszcze wspierać równowagę jelitową?
Istnieje wiele sposobów na wsparcie pracy naszych jelit, a tym samym zdrowia całego organizmu. Przede wszystkim powinniśmy zadbać o dietę - wyeliminować niezdrowe, przetworzone jedzenie, unikać sztucznych dodatków, takich jak np. słodziki, a postawić na błonnik, probiotyki i odpowiednią suplementację. Kolejną ważną rzeczą jest ograniczenie przyjmowania leków do niezbędnego minimum. Chodzi zwłaszcza o leki przeciwzapalne i antybiotyki, które mogą rozszczelnić barierę jelitową. Kiedy chcemy sięgnąć po taki lek, skonsultujmy się po prostu z lekarzem i zweryfikujmy, czy jest nam potrzebny.
Naturalna substancja wspierająca równowagę jelitową
Colostrum, znane również jako siara, jest jednym z naturalnych produktów wspierających zdrowie jelit i układ odpornościowy. Jedną z jego głównych ról jest utrzymywanie homeostazy jelitowej, co jest kluczowe w zapobieganiu rozszczelnieniu nabłonka jelitowego, które może prowadzić do rozwoju licznych chorób, w tym autoimmunologicznych. Substancja zawiera wyjątkową mieszankę składników odżywczych, białek, przeciwciał, witamin i minerałów, które wspierają procesy regeneracyjne i regulacyjne w jelitach.
Ponadto w toczących się już chorobach autoimmunologicznych, gdzie zapalenie prowadzi bezpośrednio do uszkodzenia różnych tkanek, colostrum może być pomocne na dwa sposoby. Po pierwsze, może pomagać łagodzić stany zapalne, co jest kluczowe w schorzeniach autoimmunologicznych. Po drugie, wspomaga regenerację uszkodzonych tkanek. Colostrum działa przeciwzapalnie łagodniej niż kortykosteroidy, a jego przyjmowanie zwykle nie wiąże się z wystąpieniem skutków ubocznych To czyni je atrakcyjną opcją wspomagającą. Nie zapominajmy jednak, że kluczowe jest tutaj leczenie, a także dieta przeciwzapalna i suplementacja dobrana do potrzeb pacjenta – dodaje doktor Hałasa.
Nie bagatelizujmy naszych jelit. Kiedy są zdrowe, nasz układ odpornościowy może funkcjonować w najlepszy możliwy sposób, czyli chronić nas przed infekcjami i innymi zagrożeniami, a zarazem unikać chorób autoimmunologicznych i alergii.
