Zaćma to groźna choroba, na którą choruje już niemal milion Polaków. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego do 2030 r. problem ten będzie dotyczył aż 40 proc. mieszkańców naszego kraju w wieku 60-74 lat. Choroba może jednak wystąpić nie tylko wśród seniorów, dlatego warto poznać jej główne przyczyny i objawy. Czym jest zaćma? Kto jest najbardziej narażony na jej wystąpienie? Na czym polega skuteczne leczenie? Odpowiada lek. med. Magdalena Hałasa – okulista z Centrum Medycznego Damiana.
Czym jest zaćma?
Zaćma (nazywana również kataraktą) to choroba soczewki oka, która zazwyczaj związana jest z naturalnym procesem starzenia się tej części narządu wzroku. Postępujące zmętnienie soczewki sprawia, że dotarcie światła do siatkówki oka jest utrudnione, dlatego odbierany przez nas obraz jest zamglony i niewyraźny. Nieleczona zaćma może doprowadzić do pogorszenia jakości widzenia a w konsekwencji nawet do ślepoty.
Możemy wyszczególnić trzy rodzaje zaćmy:
Zaćma wrodzona – występująca od razu po urodzeniu lub pojawiająca się w pierwszych miesiącach/latach życia. Stanowi bardzo duże zagrożenie dla dziecka – wzrok małego pacjenta jest nieukształtowany, a zwyrodnienie może doprowadzić do niedowidzenia, a nawet ślepoty. Dlatego zazwyczaj operacja wykonywana jej natychmiast po jej zdiagnozowaniu. Przyczyną jej pojawiania się mogą być zaburzenia metaboliczne lub przyjmowanie niektórych leków przez matkę w ciąży.
Zaćma starcza – pojawia się w wyniku naturalnych procesów starzenia się i mętnienia soczewki. Jej początki mogą wystąpić już ok. 40. roku życia. W przypadku wcześnie wykrytej choroby, możliwe jest leczenie farmakologiczne, natomiast w momencie, gdy choroba obejmie już całą soczewkę, konieczne jest przeprowadzenie operacji.
Zaćma wikłająca – może wystąpić u osób w każdym wieku i rozwija się w następstwie innych dolegliwości związanych z narządem wzroku (odwarstwienie siatkówki, jaskra) lub innych chorób np. cukrzycy. Leczona jest wyłącznie operacyjnie.
Do pierwszych objawów zaćmy, które powinny skłonić nas do szybkiej wizyty u specjalisty, należą m.in.: długotrwałe pogorszenie jakości widzenia, trudność w czytaniu, korzystaniu z telefonu komórkowego lub komputera, osłabienie widzenia mimo korzystania z okularów, słabsze widzenie po zmroku czy „olśnienia” podczas jazdy samochodem w nocy.
Kto jest najbardziej narażony?
Zaćma to choroba, która może dotyczyć osób w każdym wieku, jednak najczęściej występuje po ukończeniu 55. roku życia. Szczególnie narażone są również osoby, u których zdiagnozowano astmę oskrzelową, choroby tarczycy, cukrzycę czy jaskrę. Ponadto czynnikiem ryzyka są m.in. przebyte urazy głowy czy oczu, przyjmowanie leków sterydowych i psychotropowych oraz przebyte operacje, podczas których zastosowano znieczulenie ogólne. Jednak zaćma nie dotyczy wyłącznie osób dorosłych – może ona pojawić się nawet u noworodków (tzw. zaćma wrodzona). To niezwykle niebezpieczna choroba, ponieważ wzrok małego pacjenta nie jest jeszcze odpowiednio ukształtowany, dlatego zbyt późne wykrycie zaćmy może doprowadzić do niedowidzenia a nawet ślepoty. Dlatego natychmiast po wykryciu zaćmy wrodzonej przeprowadza się operację, która stanowi jedyny sposób, aby uniknąć groźnych konsekwencji. Wśród przyczyn zaćmy wrodzonej możemy wyszczególnić m.in.: zakażenie wewnątrzmaciczne czy różyczka – w pierwszym trymestrze ciąży lub choroby lub schorzenia gałki ocznej u rodziców dziecka.
Jak wygląda leczenie zaćmy?
Sposób leczenia zaćmy uzależniony jest przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby, jej rodzaju oraz wieku pacjenta. Wcześnie zdiagnozowana zaćma starcza może być leczona za pomocą środków farmaceutycznych (w postaci kropel), które aplikowane są bezpośrednio do gałek ocznych. Zazwyczaj jednak choroba wykrywana jest stosunkowo późno (obejmuje całą soczewkę), dlatego niezbędne jest leczenie operacyjne, podobnie jak w przypadku zaćmy wikłającej oraz wrodzonej. Sposób leczenia może również ulec zmianie w momencie zdiagnozowania m.in. odwarstwienia siatkówki czy wykrycia zwyrodnienia plamki żółtej. W przypadku wykrycia choroby u noworodków kwalifikacja do operacji przebiega błyskawicznie. Związane jest to z niewykształconym wzrokiem małego pacjenta, który z powodu zaćmy może ulec stałemu uszkodzeniu. Dlatego decyzja o operacji podejmowana jest nawet w pierwszych dniach życia.
Operacja usuwania zaćmy składa się z kilku etapów. Po pierwsze zadaniem chirurga jest rozdrobnienie oraz usunięcie z torebki soczewki nieprzeziernych mas soczewkowych. Następny specjalista wprowadza do soczewki implant wewnątrzgałkowy, który wcześniej został precyzyjnie dobrany do potrzeb pacjenta. Istnieje nawet możliwość zmniejszenia wady wzroku – chirurg może wybrać soczewkę o potrzebnej mocy. Operacja wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym i zazwyczaj trwa około kilkunastu minut.
lek med. Magdalena Hałasa, okulista z Centrum Medycznego Damiana
Wśród przeciwwskazań do przeprowadzenia operacji znajdują się m.in. wszelkie infekcje oka, które mogą doprowadzić do zapalenia gałki ocznej. Dlatego wszelkie dolegliwości powinny być wyleczone przed zakwalifikowaniem pacjenta do zabiegu. Do chorób, które uniemożliwiają usunięcie zaćmy, znajdują się również jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej oraz zapalenie spojówek. Dodatkowo, w przypadku przebytego udaru mózgu, termin operacji należy przełożyć o pół roku.
Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej:
