Polacy i kuchenne zero waste - czy uczymy się niemarnowania żywności?

Obecnie trend zero waste staje się coraz bardziej popularny, choć w licznych gospodarstwach domowych wciąż wiele kilogramów pożywienia trafia do kosza i się marnuje. Na szczęście, właściwego gospodarowania żywnością można się nauczyć, co pozwoli nam nie tylko ograniczyć miesięczne wydatki, ale też przyczyni się do dbania o środowisko naturalne. Konsumenci stają się coraz bardziej świadomi, edukują się w tym zakresie i zaczynają wdrażać zasady niemarnowania w codziennym życiu. Poniżej znajduje się kilka wskazówek, dzięki którym nauczymy się w pełni wykorzystywać to, co mamy w lodówce.

Przemyślane zakupy spożywcze to połowa sukcesu. Robienie ich na zapas często kończy się stratą pieniędzy i koniecznością wyrzucenia tego, czego nie zdążyliśmy zjeść. To problem na światową skalę, bo aż jedna trzecia produkowanej żywności się marnuje. W Polsce to niemal 5 mln ton, z czego 60 proc. wyrzucana jest przez samych konsumentów w ich gospodarstwach domowych². Z jakiego powodu skala trafiającego do śmietnika jedzenia jest tak duża? Warto przyjrzeć się naszym nawykom zakupowym. 

Jakimi zasadami kierujemy się podczas pobytu w sklepie? Z raportu pt. „Klimat tworzą ludzie – zachowania ekologiczne Polaków” wynika, że dla 61 proc. główną motywacją skłaniającą do zakupu jest cena lub aktualna promocja, 59 proc. patrzy na skład, a 55 proc. sprawdza termin przydatności do spożycia. Zdecydowanie mniej, bo 23 proc., interesuje się miejscem pochodzenia, a 18 proc. obecnością certyfikatów bezpieczeństwa żywności. Kolejne aspekty, na które zwracają uwagę konsumenci, to materiał wykonania opakowania (13 proc.), kaloryczność produktu (12 proc.), obecność certyfikatów ekologicznych (11 proc.) i ogólny wygląd (9 proc.).

Jak widać, odpowiedzi respondentów w pytaniu wielokrotnego wyboru wskazują, że podczas kupowania produktów spożywczych ważniejsze są kwestie ekonomiczne, związane z bezpieczeństwem i zdrowiem, niż ekologiczne. Porównując odpowiedzi rodziców dzieci w wieku 0-14 lat do osób z próby reprezentatywnej, nie zauważono istotnych odchyleń. Choć zwracają oni większą uwagę na obecność certyfikatów bezpieczeństwa żywności (różnica 3 punktów procentowych) oraz ekologicznych (różnica 2 punktów procentowych), a także skład (tu także różnica 2 punktów procentowych).

Większe dysproporcje widoczne są z kolei w rozgraniczeniu na wiek badanych – młodzi dorośli (18-24 lata) częściej niż pozostałe grupy wiekowe kierują się promocją (79 proc.), a rzadziej zwracają uwagę na skład i okres trwałości produktu. Co ciekawe, grupa ta w największym stopniu (23 proc.) zwraca uwagę na obecność certyfikatów ekologicznych, podczas gdy w pozostałych grupach wiekowych wartości te były zdecydowanie niższe (na poziomie 7-15 proc.).

Czy to oznacza, że dla Polaków kwestie ekonomiczne są najważniejszym wyznacznikiem? Czy w naszych kuchniach jest miejsce na ekologię i postępowanie zgodne z nurtem niemarnowania?

W raporcie pt. „Klimat tworzą ludzie – zachowania ekologiczne Polaków”, który został przygotowany w ramach kampanii informacyjno-edukacyjnej „Nasz Klimat”, realizowanej przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, znaczna część respondentów deklaruje, że stosuje w swojej kuchni zasady zapobiegające marnowaniu żywności. 61 proc. respondentów (z próby reprezentatywnej) niezjedzone dania przerabia i modyfikuje, by móc zjeść je w kolejnym dniu, a 55 proc. niewykorzystaną żywność w miarę możliwości mrozi lub wekuje. Pozostałe uzyskane dane wskazują, że 20 proc. dzieli się jedzeniem ze znajomymi lub sąsiadami, a 5 proc. nie podejmuje żadnych z powyższych działań. W odniesieniu do grupy rodziców dzieci w wieku 0- 14 lat, oni częściej niż ogół Polaków mrożą lub wekują żywność (66 proc.), co może wynikać z konieczności bardziej przemyślanego przygotowywania posiłków, gdy w domu są dzieci.

Jak wynika z badania, kwestie niemarnowania żywności są ważne dla ponad 60 proc. badanych respondentów, co wskazuje, że świadomość ekologiczna Polaków jest wysoka, a dzięki prowadzonym działaniom edukacyjnym i kampaniom informacyjnym – stale rośnie. W myśl idei zero waste potrzebny jest nam większy szacunek do żywności, ale także umiejętne zarządzanie odpadami. By jedzenie w polskich domach nie marnowało się, Polacy muszą z większą świadomością podchodzić do zakupów – najlepiej robiąc je wg stworzonej wcześniej listy niezbędnych produktów, a nie impulsywnie. Istotne jest też planowanie posiłków, najlepiej na cały tydzień. Ponadto nieodzowna jest także edukacja w zakresie odpowiedniego przechowywania żywności, możliwości jej mrożenia oraz przetwarzania i unikania kupowania w plastikowych opakowaniach.

Aby podnieść świadomość społeczeństwa na temat działań, jakie każdy z nas może podjąć dla ochrony klimatu, Ministerstwo Klimatu i Środowiska prowadzi kampanię informacyjno-
-edukacyjną „Nasz Klimat”. Więcej o tym, jak zmieniać nawyki, swoje życie na bardziej eko znajdziecie na stronie: www.naszklimat.gov.pl.

Pełen raport i szczegółowe dane dostępne są pod linkiem: Ekologiczne zachowania Polaków Raport Klimat tworzą ludzie - Edukacja Ekologiczna - Portal Gov.pl (www.gov.pl).