Diagnoza ADHD – jak wpływa na codzienność i rozwój zawodowy?

24 marca 2025

ADHD jest jednym z najczęstszych neurorozwojowych zaburzeń, które wciąż budzi pytania, zwłaszcza w kontekście dorosłości i funkcjonowania zawodowego. – Nadal panuje przekonanie, że ADHD to wyłącznie problem dzieci i nastolatków, z którego się wyrasta. Tymczasem u około 60% osób objawy utrzymują się także w dorosłości i mogą znacząco wpływać na życie zawodowe – tłumaczy psychiatra Konrad Jurczakowski w wideopodcaście „Harmonia – Twoja bezpieczna przystań” Grupy LUX MED. W rozmowie z psycholożką Ewą Niewola lekarz wyjaśnia: Jak wygląda proces diagnozy ADHD? Jak pacjenci reagują na rozpoznanie? Czy osoby z tym zaburzeniem mogą być dobrymi pracownikami?

Diagnoza ADHD – wieloetapowy proces

Rozpoznanie ADHD u dorosłych to skomplikowany proces, wymagający precyzyjnej oceny specjalisty. – Pierwszym etapem jest zazwyczaj badanie psychiatryczne, następnie często kieruje się pacjenta na test DIVA 5 [red. badanie kwestionariuszowe, które umożliwia lekarzom i specjalistom przeprowadzenie kompleksowej oceny objawów ADHD u dorosłych]. Jednak nawet jego pozytywny wynik nie oznacza jeszcze ADHD. W trakcie diagnostyki lekarz musi także wykluczyć inne możliwe przyczyny objawów, takie jak zaburzenia lękowe, depresja czy nadczynność tarczycy – tłumaczy Konrad Jurczakowski, lekarz psychiatra z Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia Grupy LUX MED.

Konrad Jurczakowski, lekarz psychiatra z Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia Grupy LUX MED

Kluczowym elementem w diagnostyce ADHD u dorosłych jest analiza historii pacjenta z dzieciństwa. – Jeżeli objawy nie były obecne przed 12. rokiem życia, nie powinniśmy diagnozować ADHD. Ustalenie tego może być jednak wyzwaniem, ponieważ pacjenci często nie pamiętają szczegółów z dzieciństwa, a ich rodzice mogli nieświadomie kompensować trudności – podkreśla lekarz. – Zdarza się, że rodzice nie zauważają objawów ADHD, bo sami je mają i uznają pewne cechy za normę. Często tłumaczą występowanie objawów mówiąc: „on zawsze taki był”, „ma głowę w chmurach”, „jest roztargniony” – dodaje prowadząca podcast Ewa Niewola, psycholożka i psychoonkolożka z Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia Grupy LUX MED.

Prowadząca podcast Ewa Niewola, psycholożka i psychoonkolożka z Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia Grupy LUX MED.

Reakcje pacjentów na diagnozę

Dla wielu dorosłych diagnoza ADHD jest przełomowym momentem w życiu. Pacjenci często odczuwają ulgę i nadzieję – uświadamiają sobie, że ich trudności nie wynikały z lenistwa czy innych negatywnych cech charakteru, ale miały podłoże neurologiczne. Niektórzy reagują jednak na rozpoznanie z żalem i niedowierzaniem.

– Pojawia się smutek wynikający z tego, że tak późno się o tym dowiedzieli. Myślą: „Gdybym wiedział wcześniej, moje życie mogłoby wyglądać inaczej” – zauważa Konrad Jurczakowski. Dlatego kluczowe jest, aby po diagnozie pacjent otrzymał odpowiednią psychoedukację i wsparcie. – Diagnoza to dopiero początek. Istotne jest, by pacjent zrozumiał, jakie strategie mogą mu pomóc w codziennym funkcjonowaniu – czy to poprzez farmakoterapię, psychoterapię czy zmianę sposobu organizacji pracy – dodaje ekspert.

Osoby z ADHD w miejscu pracy

Jednym z charakterystycznych zjawisk dla osób z ADHD jest tzw. hiperfocus – zdolność do całkowitego zanurzenia się w aktywności, jeśli jest ona wystarczająco interesująca. U pacjentów z tym zaburzeniem dystrybucja uwagi jest bardzo nierównomierna. Kiedy coś ich fascynuje, potrafią pracować nad tym dłużej i intensywniej niż osoby neurotypowe. – W tym aspekcie należy zachować ostrożność, ponieważ istnieje ryzyko, że osoby z ADHD, zatracą się całkowicie w czynnościach, które je interesują. Hiperfocus potrafi być bardzo angażujący – z jednej strony pozwala osiągać świetne rezultaty, ale z drugiej może prowadzić do przeciążenia i zaniedbania innych obszarów życia – komentuje Ewa Niewola. Jednocześnie pacjenci mogą mieć trudności w wykonywaniu powtarzalnych czynności, które nie są dla nich interesujące – Dla osoby z ADHD monotonne i rutynowe działania są największym wyzwaniem. Nie dostarczają one natychmiastowej gratyfikacji, co skutkuje szybkim spadkiem motywacji i trudnością w utrzymaniu uwagi – dodaje ekspertka.

Aby w pełni wykorzystać potencjał osób z ADHD, kluczowe jest odpowiednie podejście pracodawców. – Powinni stawiać na elastyczność czasu pracy, krótkie komunikaty, notatki po spotkaniach i ograniczenie bodźców w otoczeniu. Praca hybrydowa może być dla nich korzystna, ponieważ w domu jest mniej rozpraszaczy, ale jednocześnie mają możliwość socjalizacji w biurze – podkreśla Konrad Jurczakowski.

Mówić czy nie mówić? Dylemat pracowników z ADHD

Decyzja o ujawnieniu diagnozy w miejscu pracy bywa trudna. Pacjenci często zastanawiają się, czy warto o tym mówić. – To trudne pytanie, bo wiele zależy od pracodawcy. Jeśli w danym miejscu zdrowie psychiczne nie jest tematem tabu, a ludzie otwarcie o tym rozmawiają, może to być dobrym pomysłem, ponieważ pozwoli na dostosowanie warunków pracy. Jeśli jednak temat zdrowia psychicznego traktowany jest sceptycznie, ujawnienie diagnozy może mieć negatywne konsekwencje – przyznaje lekarz.

Osoby dorosłe z ADHD często zmagają się z wyzwaniami w codziennym funkcjonowaniu i pracy, ale odpowiednia diagnoza pozwala im lepiej zrozumieć siebie i znaleźć skuteczne strategie działania. Kluczowe jest wsparcie specjalistów, psychoedukacja oraz dostosowanie warunków pracy, aby w pełni wykorzystać ich potencjał. Dzięki indywidualnemu podejściu, osoby z ADHD mogą odnosić sukcesy zawodowe, czerpiąc korzyści ze swojej kreatywności.

Więcej o Grupie LUX MED:

Grupa LUX MED jest liderem rynku prywatnych usług zdrowotnych w Polsce i częścią Bupa, która działa, jako ubezpieczyciel i świadczeniodawca usług medycznych na całym świecie. Firma świadczy swoje usługi w Polsce od ponad 30 lat. Grupa LUX MED zapewnia pełną opiekę: ambulatoryjną, diagnostyczną, rehabilitacyjną, stomatologiczną, psychologiczną, szpitalną i długoterminową dla ponad 3 000 000 pacjentów. Do ich dyspozycji jest ponad 300 ogólnodostępnych i przyzakładowych centrów medycznych, 16 szpitali oraz ok. 3 000 poradni partnerskich. Grupa LUX MED zatrudnia prawie 29 000 osób, w tym ponad 11 000 lekarzy i 8 000 profesjonalistów medycznych innych zawodów, a w codziennej działalności, kieruje się zasadami zrównoważonego rozwoju, podejmując liczne inicjatywy z obszarów zaangażowania społecznego i środowiska. Grupa LUX MED jest Głównym Partnerem Medycznym Polskiego Komitetu Olimpijskiego i Głównym Partnerem Medycznym Polskiego Komitetu Paralimpijskiego. Więcej informacji: www.luxmed.pl