Maturalny stres – jak się przed nim ochronić?

Zbliżające się egzaminy dla pewnej części tegorocznych maturzystów czy ósmoklasistów będą wydarzeniem związanym z ogromnym stresem. Często jest to stres wykraczający poza optymalny poziom, pozwalający się mobilizować i konstruktywnie wesprzeć w działaniu. Wyniki badań pochodzące z raportu: „Młode głowy. Otwarcie o zdrowiu psychicznym” są alarmujące: ponad 80% młodzieży, w sytuacji kłopotliwej nie znajduje rozwiązań, a co drugi uczeń spodziewa się niepowodzenia. Jak w nadchodzących dniach maturzyści mogą sobie poradzić ze stresem? Wskazówek na ten temat udziela Ewa Maria Niewola, psycholożka w Poradni Zdrowia Psychicznego HARMONIA, Grupa LUX MED.

Pierwszym krokiem do poradzenia sobie z napięciem jest zauważenie i nazwanie tego co się z Tobą dzieje w danej chwili. Łatwiej poradzić sobie z tym co uświadomione. Zamiast uciekać przed tym co czujesz, zastanów się, jakie konkretnie emocje Ci towarzyszą - czy czujesz np. smutek, żal, złość, czy ekscytację? Jakie sygnały płyną z Twojego ciała – drżą Ci ręce, czujesz ścisk w żołądku? Zastanów się czego teraz potrzebujesz? Przyjmij stan, w którym się znajdujesz, opisz go i bądź dla siebie wyrozumiały-a.

Metodą, która może pomóc obniżyć poziom stresu jest świadome oddychanie. W chwilach stresu oddychamy szybko i płytko. Pobudzony wówczas zostaje współczulny układ nerwowy – człowiek jest zdolny do walki lub ucieczki. Natomiast powolne oddychanie, przeponowe stymuluje przywspółczulny układ nerwowy, który wprowadza ciało w stan odprężenia. Połóż rękę na brzuchu i weź wdech nosem – Twój brzuch powinien się unieść. Następnie zrób długi wydech ustami – Twój brzuch powinien się spłaszczyć. Zwróć uwagę czy w czasie oddychania nie poruszasz nadmiernie barkami i/lub klatką piersiową. Ćwiczenie wykonuj codziennie przez ok. 5 minut, gdy odczuwasz stosunkowo małe napięcie. Dzięki temu skuteczniej wykorzystasz tę technikę w sytuacjach dla Ciebie stresujących. Oddech to narzędzie, które mamy zawsze przy sobie, dobrze nauczyć się z niego korzystać.

Kolejnym sposobem, który może Ci pomóc zrelaksować się i wydostać mentalnie z przytłaczającej chwili jest wyobrażanie sobie przyjemnej, bezpiecznej i spokojnej sceny. W metodzie tej ważne jest wprowadzenie jak największej liczby szczegółów i wrażeń zmysłowych. Wizualizację dobrze ćwiczyć w sytuacjach, gdy jesteś względnie spokojny-a, aby skuteczniej praktykować ją w bardziej stresujących chwilach. Można sobie wyobrazić scenę plaży lub spaceru po lesie, ogrodzie.

Gdy napływają do Ciebie mało wspierające myśli, spróbuj przypomnieć sobie dotychczasowe (nawet te małe) sukcesy, momenty z przeszłości, z których jesteś dumny-a. Możesz również przytoczyć trudne sytuacje z przeszłości, z którymi sobie poradziłeś-aś - co wtedy pomogło? Jakie kroki podejmowałeś-aś, gdy rozwiązywałeś-aś problem? Co możesz wykorzystać w obecnej sytuacji?

Rozejrzyj się i zastanów, które osoby z Twojego najbliższego otoczenia są dla Ciebie wspierające – może potrzebujesz porozmawiać z nimi, opowiedzieć o swoich obawach, odczuciach. Sama rozmowa, wypowiedzenie swoich myśli przynosi niektórym osobom ulgę, obniża poziom stresu.

Zastanów się jak aktywnie możesz spędzić czas – aktywność fizyczna jest ważna, ponieważ w trakcie uprawiania sportu, który sprawia nam przyjemność, uwalniają się endorfiny (hormony szczęścia), poprawia się nastrój i obniża poziom stresu. Postaraj się regularnie wykonywać ćwiczenia. Możesz również rozważyć uważny spacer, który u niektórych osób również sprzyja redukcji napięcia – zwolnij tempo, zdaj sobie sprawę z tego, że jesteś w danej chwili, że oddychasz, że Twoje ciało się porusza. Spróbuj uruchomić jak najwięcej zmysłów w czasie spaceru - czy czujesz wiatr/słońce/deszcz na skórze? Nazwij 5 rzeczy, które widzisz, wsłuchaj się w dźwięki przyrody – nazwij to co słyszysz, jakie zapachy zidentyfikujesz?

W chwilach wzmożonej nauki często pojawia się więcej stresu. Część osób oddaje się wówczas wykonaniu założonej pracy zapominając o czynnościach, które sprawiają im przyjemność. Postaraj się zachować zdrowe proporcje między czasem na wypoczynek a czasem na naukę. Zadbaj o przerwy w czasie nauki i dostarczaj sobie przyjemności po każdym większym wysiłku. Zastanów się jakie aktywności Cię odprężają, sprawiają radość, satysfakcję. Naucz się czerpać przyjemność z drobnych spraw - wyjście na spacer z psem, przygotowanie herbaty w ulubionym kubku, zjedzenie ulubionej potrawy, kontakt z naturą, słuchanie wyciszającej muzyki, sen, wzięcie ciepłej kąpieli, rozwijanie swojego hobby, a może rozmowa z kimś bliskim?

Jest wiele różnych sposobów redukujących napięcie. Ważne, aby znaleźć te metody, które pomagają Tobie. Wykorzystaj czas przed egzaminem nie tylko na powtórkę materiału szkolnego, ale również na zadbanie o ciało i umysł.

Na koniec warto przytoczyć niedawne słowa polskiej tenisistki Magdy Linette, które nie tylko odnajdują się w sferze sportu: „Najtrudniejsze w sporcie dla mnie jest odróżnienie wyniku meczu od tego jaką jestem osobą (…) Ale nieustannie pracuję nad tym, żeby to zmienić, (…) że sukces zawodowy w ogóle nie świadczy o tym, jaka jestem”. Egzamin maturalny jest ważnym momentem w życiu wielu osób. Warto jednak pamiętać, że jest to jeden z wielu etapów w życiu i nie definiuje tego, jakim jest się człowiekiem.