Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny (RM, MRI) to jedne z najbardziej precyzyjnych badań diagnostycznych. Mają bardzo szerokie zastosowanie. Zlecają je lekarze niemal wszystkich specjalizacji. Oba też są mylone – pacjenci często nie rozróżniają tomografii i rezonansu, prawdopodobnie dlatego, że sprzęt diagnostyczny stosowany w obu przypadkach może wydawać się podobny. A różnic jest sporo – począwszy od sposobu badania, przez wskazania i przeciwskazania, aż do celu i czasu ich przeprowadzenia. Jak raz na zawsze zapamiętać czym się różni tomograf od rezonansu?
Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny to podstawa nowoczesnej i precyzyjnej diagnostyki. Dzięki nim lekarze diagnozują wiele różnych chorób, od urazów, stanów zapalnych po diagnostykę chorób nowotworowych. Kiedy lekarz zleca tomografię, a kiedy rezonans?
Rezonans magnetyczny - szczegółowych obrazów narządów i tkanek
Rezonans magnetyczny to badanie wykorzystujące nieszkodliwe dla organizmu ludzkiego pole magnetyczne i fale radiowe do uzyskania obrazów ciała ludzkiego. RM jest nieinwazyjny. Podczas jego wykonywania pacjent nie pochłania promieniowania jonizującego (wykorzystywanego w tomografii komputerowej i rentgenie).
Rezonans służy do oceny struktur nerwowych oraz tkanek miękkich i mięśni. Jest szeroko stosowany np. w neurologii, do zdiagnozowania np. struktur mózgu i zmian w nich zachodzących, a także badania układu kostno-szkieletowego. Kolejną specjalizacją szeroko korzystającą z dobrodziejstw RM jest tzw. chirurgia miękka, czyli leczenie schorzeń w obrębie jamy brzusznej. Oceniane mogą być np. wątroba, drogi żółciowe, trzustka. Specjalista może zlecić wykonanie bardziej szczegółowej diagnostyki, czego przykładem może być cholangiografia MR, czyli badanie dróg żółciowych metodą rezonansu magnetycznego, które pomaga zdiagnozować bóle, określane przez pacjentów jako żołądkowe, wątrobowe czy trzustkowe. Cholangiografia MR umożliwia ocenę dróg żółciowych, czyli przewodu wątrobowego wspólnego, przewodu pęcherzykowego i przewodu żółciowego wspólnego. Badanie pozwala także wykryć zmiany chorobowe, które powstają w tej okolicy, czyli przede wszystkim podejrzenie kamicy pęcherzyka żółciowego (zwanego potocznie woreczkiem) oraz dróg żółciowych.
Dodatkowo rezonans wykonuje się w diagnostyce chorób serca, schorzeń kobiecych czy gruczołu krokowego.
Badanie rezonansem
Urządzenie do przeprowadzania badania kształtem przypomina tubę otwartą po obu końcach. Średnica otworu wynosi około 60-70 cm. Badanie trwa, w zależności od potrzeb, od 20 do nawet 60 minut. Towarzyszy mu jednostajny dźwięk. Podczas badania pacjent powinien leżeć nieruchomo.
– Niekiedy zdarza się, że pacjenci nawet nie wiedzą o swoich lękach związanych z małą przestrzenią. Zawsze mają do dyspozycji przycisk alarmowy, jeśli dyskomfort jest zbyt duży. Zdarza się to jednak wyjątkowo rzadko – podkreśla dr Jarosław Minkowski z LUX MED Diagnostyka.
Do wykonania badania istnieją przeciwskazania medyczne, dlatego pacjenci są proszeni o wypełnienie ankiety/zgody przed badaniem. Dyskwalifikujące są m.in. metalowe i inne ferromagnetyczne części
w organizmie (np. korony zębowe starszego typu, nie z tytanu), rozruszniki serca i sztuczne zastawki serca, elektrody, klipsy naczyniowe, protezy ortopedyczne. Ważne są też informacje o przebytych wcześniej chorobach i przyjmowanych obecnie lekach. W przypadkach przebytych zabiegów operacyjnych pacjenci proszeni są o potwierdzone informacje dotyczące materiału, z którego wykonane są np. wszczepione elementy stawów.
w organizmie (np. korony zębowe starszego typu, nie z tytanu), rozruszniki serca i sztuczne zastawki serca, elektrody, klipsy naczyniowe, protezy ortopedyczne. Ważne są też informacje o przebytych wcześniej chorobach i przyjmowanych obecnie lekach. W przypadkach przebytych zabiegów operacyjnych pacjenci proszeni są o potwierdzone informacje dotyczące materiału, z którego wykonane są np. wszczepione elementy stawów.
Przy zachowaniu prawidłowych zasad kwalifikacji do RM oraz wykluczeniu przeciwwskazań do jego wykonania, MRI jest jednym z najbezpieczniejszych rozwiązań w diagnostyce obrazowej.
Tomografia komputerowa – nieoceniona dla ortopedów i nie tylko
Badanie za pomocą tomografii komputerowej wykorzystuje promieniowanie jonizujące i z tego powodu wykonywane jest wyłącznie ze wskazań medycznych i na podstawie skierowania od lekarza.
Tomografia komputerowa ma bardzo rozległe zastosowanie. Z racji krótkiego czasu trwania jest ono zalecane w diagnostyce pourazowej m.in głowy, klatki piersiowej i jamy brzusznej. Dzięki niemu w bardzo krótkim czasie możemy znaleźć odpowiedź na pytania o rozległość urazu czy ewentualne uszkodzenie narządów wewnętrznych.
Tomografia komputerowa jest wskazana w diagnostyce chorób płuc czy tętnic wieńcowych. W zakresie tej metody mamy szeroki wachlarz zastosowań od diagnostyki chorób zatok do bardzo szczegółowych badań układu kostnego. Najczęściej zleca się do obserwacji kości – stąd wielka popularność wśród ortopedów. Tomografia komputerowa wykorzystywana jest także w tych najtrudniejszych dla pacjenta momentach – diagnostyce i monitorowaniu leczenia chorób nowotworowych.
Jak wygląda badanie tomografem komputerowym?
W przeciwieństwie do rezonansu to badanie nie przekracza najczęściej kilku minut i nie wywołuje dyskomfortu. Aby je przeprowadzić, pacjent musi położyć się na ruchomym stole, który wjeżdża do aparatu zwanego gantrą. Ta część ma charakterystyczny kształt obręczy i wykonuje bardzo szczegółowe zdjęcia danej części ciała.
Do bezwzględnych przeciwskazań tomografii komputerowej należy ciąża.
To, co jest wspólne dla obu badań to precyzja, możliwość diagnozy chorób nowotworowych. Do obu potrzebny jest opis, który wykonuje radiolog.
Różnice między rezonansem a tomografią:
| Rezonans magnetyczny | Tomografia komputerowa |
| Wykorzystuje pole magnetyczne i fale radiowe | Wykorzystuje promieniowanie jonizujące |
| Uwidacznia tkanki miękkie, mięśnie, więzadła, stosowany jest w diagnostyce chorób układu pokarmowego | Uwidacznia zarówno tkanki miękkie jak i kości, W sposób bardzo szybki pozwala na badania większych obszarów ciała. |
| Zlecany przez neurologów i neurochirurgów w celu obrazowania struktur mózgu i zmian w nich zachodzących | Zlecany w celu diagnostyki kości czaszki, a także szeroko wykorzystywany w leczeniu ortopedycznym |
| Jego przeprowadzenie jest niemożliwe, jeśli pacjent ma w ciele ferromagnetyki, np. metalowe czasowe lub trwałe zespolenia kości, starszego typu korony nazębne. Implanty i inne elementy wykonane z tytanu nie są przeciwskazaniem do badania | Jest możliwość wykonania badania u osób z wszczepionym urządzeniem elektrycznym, elektronicznym, zawierającym w składzie metal. |
| W przypadku klaustrofobii badanie może być utrudnione. | Badanie trwa kilka minut i nie wywołuje lęku u osób z klaustrofobią |
| Jeśli jest taka konieczność, można wykonywać RM u kobiet w ciąży. Na badanie rezonansem magnetycznym nie jest wymagane skierowanie od lekarza chociaż posiadanie informacji medycznej o celu badania jest kluczowe. | Ciąża jest przeciwskazaniem do tomografii komputerowej, z uwagi na szkodliwy wpływ tego promieniowania na rozwój płodu i możliwość wystąpienia wad rozwojowych płodu i dziecka po urodzeniu. Badanie to wykonywane jest wyłącznie na zlecenie lekarza. |
