Nadwaga a zdrowie: 4 nieoczywiste schorzenia związane z otyłością, które warto znać

Aż 70% osób cierpiących na obturacyjny bezdech senny ma także otyłość. Osoby z otyłością I stopnia (łagodną) mają aż 5 razy większe ryzyko zachorowania na to schorzenie. W przypadku otyłości III stopnia (ciężkiej) to ryzyko rośnie nawet 22-krotnie. Bezdech senny to zaburzenie oddychania podczas snu, charakteryzujące się krótkotrwałymi przerwami w oddychaniu, które mogą występować kilkanaście razy na godzinę. Objawy bezdechu to m.in. silne zmęczenie, senność w ciągu dnia oraz zasypianie w nietypowych momentach, np. podczas rozmowy czy jazdy samochodem. Nieleczony zwiększa ryzyko nadciśnienia, cukrzycy typu 2, zaburzeń rytmu serca i depresji.  Dlaczego bezdech senny częściej występuje u osób z otyłością? Nadmiar tkanki tłuszczowej wokół szyi powoduje zapadanie się ścian gardła i blokowanie dróg oddechowych. Osoby chore zwykle głośno chrapią i, choć często tego nie zauważają, kilkukrotnie w ciągu nocy budzą się, by „złapać” oddech. Leczenie bezdechu poprawia jakość życia, wspiera terapię otyłości i może wydłużyć życie.

Badania pokazują, że otyłość, zwłaszcza w wieku 35–65 lat, może prowadzić do trudności z pamięcią, koncentracją i logicznym myśleniem oraz zwiększa ryzyko otępienia w wieku starszym nawet o 35%, w tym choroby Alzheimera.  Otyłości towarzyszą takie schorzenia jak cukrzyca typu 2 i nadciśnienie, które dodatkowo pogarszają funkcje mózgu. Insulina – hormon regulujący poziom cukru we krwi – odgrywa ważną rolę w ochronie komórek nerwowych. Pomaga m.in. w zachowaniu dobrej pamięci i koncentracji. Insulinooporność, czyli obniżona wrażliwość na insulinę, może przyspieszać rozwój choroby Alzheimera. W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się nowym preparatom – tzw. analogom GLP-1, które oprócz leczenia cukrzycy i otyłości mogą również chronić komórki mózgu. Pojawiają się obiecujące badania wskazujące, że te leki mogą spowalniać pogarszanie się pamięci i innych funkcji poznawczych. Dlatego tak ważne jest, by dbać o zdrowie metaboliczne – nie tylko ze względu na serce czy masę ciała, ale również dla ochrony mózgu i pamięci.

Badanie EZOP II (2017–2021) wskazuje, że depresja dotyka w Polsce 3,85% osób, czyli około 1,5 miliona ludzi. Wśród pacjentów z otyłością występuje u około 32%, co oznacza, że chorują na nią niemal dziesięć razy częściej niż reszta populacji. Szczególnie zagrożone są kobiety z nadwagą, u których depresja pojawia się nawet trzykrotnie częściej niż u kobiet z prawidłową wagą. Na rozwój depresji i otyłości wpływają m.in. przewlekły stan zapalny, zaburzenia snu, nieprawidłowa mikroflora jelitowa oraz zaburzenia hormonów, takich jak kortyzol i insulina. Ryzyko współwystępowania obu chorób rośnie wraz ze wzrostem BMI. Poza tym otyłość może obniżać poczucie własnej wartości i prowadzić do izolacji, co sprzyja depresji, szczególnie w społeczeństwie przykładającym dużą wagę do wyglądu. Z kolei nieleczona depresja często skutkuje przyrostem masy ciała poprzez zmniejszoną aktywność, niezdrowe odżywianie i zaniedbywanie zdrowych nawyków. Z uwagi na wzajemne oddziaływanie obu schorzeń, leczenie powinno być kompleksowe. Specjaliści zajmujący się otyłością powinni monitorować objawy depresji, aby szybko wprowadzić odpowiednie wsparcie psychologiczne lub psychiatryczne. Terapia zwiększa szanse na poprawę zdrowia zarówno psychicznego, jak i fizycznego.

Otyłość wiąże się z przewlekłym stanem zapalnym, zaburzeniami hormonalnymi oraz zmianami flory jelitowej, co zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów. Najwyższe prawdopodobieństwo zachorowania dotyczy raka trzonu macicy oraz raka przełyku. Według Amerykańskiego Instytutu Badań nad Rakiem (American Institute for Cancer Research, AICR), aż 30–40% przypadków nowotworów jest powiązanych z otyłością, w tym także rak prostaty, jelita grubego i jajnika. Otyłość nie tylko zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów, lecz także utrudnia proces leczenia. Natomiast terapia otyłości znacząco redukuje ryzyko rozwoju nowotworów zależnych od masy ciała.