Decyzja o podjęciu leczenia ortodontycznego to ważny krok w kierunku osiągnięcia wymarzonego, zdrowego uśmiechu. Jednak wraz z założeniem aparatu pojawiają się nowe wyzwania, szczególnie w zakresie codziennej higieny jamy ustnej. Aby zapewnić sukces terapii i utrzymać zęby w doskonałej kondycji, szczególna dbałość o czystość staje się absolutną podstawą.
Razem z Joanną Dziewit, dyplomowaną higienistką stomatologiczną, ekspertką marki Eludril, sprawdzamy, jak należy dbać o jamę ustną podczas leczenia ortodontycznego.
Jak często i w jaki sposób myć zęby z aparatem ortodontycznym?
Higiena jamy ustnej podczas leczenia ortodontycznego jest utrudniona, ponieważ wymaga nie tylko dbania o czystość zębów, ale i samego aparatu. Tworzy on rodzaj "półek retencyjnych" i „kółeczek retencyjnych", gdzie jedzenie bardzo łatwo utyka, dając wręcz uczucie, że połowa posiłku pozostała między aparatem a zębami. Na początku leczenia zęby mogą być również bolesne, co dodatkowo utrudnia proces mycia.
Jak mówi ekspertka: sama tradycyjna szczoteczka do zębów z pewnością nie wystarczy, ponieważ oprócz zębów mamy teraz dodatkowe elementy, które wymagają oczyszczenia. Osoby, które mają założony aparat ortodontyczny będą potrzebować kilku specjalistycznych akcesoriów, aby dotrzeć do wszystkich zakamarków i skutecznie oczyścić zarówno zęby, jak i aparat.
Pierwszym z nich są szczoteczki międzyzębowe. Najlepiej jest dobrać ich rozmiar w profesjonalnym gabinecie stomatologicznym, gdzie higienistka pomoże wybrać odpowiednie. Jeden rozmiar służy do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych, a drugi, większy jest idealny do czyszczenia wokół zamków.
Kolejnym niezbędnym narzędziem jest nić ortodontyczna. Składa się ona z twardej żyłki służącej do przewlekania nici pod łukiem aparatu oraz miękkiej, puszystej części do czyszczenia przestrzeni między zębami, podobnie jak zwykła nić. Dodatkowo, tę puszystą część można wykorzystać do doczyszczenia aparatu nad i pod zamkami.
Warto również zaopatrzyć się w ortodontyczną szczoteczkę do zębów, specjalnie dostosowaną do potrzeb aparatu. Ma ona większą giętkość, co ułatwia dotarcie do każdej płaszczyzny podczas mycia zębów. Dostępna jest w wersji kompaktowej (o długości zaledwie 10 cm po złożeniu), co sprawia, że można ją zawsze mieć przy sobie, w małej torebce czy kieszeni.
Częstotliwość mycia zębów z aparatem jest inna niż bez niego – myjemy je częściej. Idealnie byłoby myć zęby pięć razy dziennie. Ten harmonogram obejmuje mycie rano po przebudzeniu, aby oczyścić zęby z płytki bakteryjnej nagromadzonej w nocy; następnie pół godziny po śniadaniu; po lunchu i obiedzie. Wreszcie wieczorem, przed snem, co jest najważniejszym myciem – mówi Joanna Dziewit.
Pacjenci zwykle myją zęby trzy razy dziennie – rano, po posiłku i przed snem – co stanowi absolutne minimum. Dodatkowo, po śniadaniu i lunchu stosują irygator, co skutecznie uzupełnia higienę, dając łącznie pięć zabiegów czyszczących dziennie: trzy szczotkowania i dwa płukania.
Czy zwykła pasta do zębów i płyn do płukania wystarczą?
Płyny do płukania i pasty do zębów dla osób z aparatem ortodontycznym różnią się od tych standardowych. Powinny zawsze zawierać fluor. Płyn ortodontyczny ma dwa główne działania: zapobiega powstawaniu białych plam i remineralizuje szkliwo wokół zamków. Co więcej, jest on biały i nie przebarwia elastycznych ligatur, co jest kluczowe w przypadku aparatów kryształowych, szafirowych czy estetycznych. Zarówno pasta i płukanka pozostawiają uczucie śliskości i czystych zębów, co jest bardzo komfortowe, nawet po jedzeniu i piciu.
Dieta pod kontrolą
Podczas noszenia aparatu stałego należy unikać pewnych produktów, aby nie uszkodzić aparatu i zapobiec próchnicy. Wszystko, co jest ciągnące, lepkie, twarde lub klejące, stanowi absolutny zakaz. Szczególną uwagę należy zwrócić na napoje gazowane i kwaśne, zawierające kwas ortofosforowy, który uszkadza szkliwo. Niektóre kleje stosowane do mocowania zamków ortodontycznych mogą nawet ulec rozpuszczeniu pod wpływem coli. Co ciekawe, szorstkość zębów po jej wypiciu wynika nie z cukru, lecz z działania kwasu – dodaje ekspertka
Dlatego warto unikać produktów kwaśnych, słodkich, gazowanych, twardych, lepkich i klejących. Mimo tych ograniczeń, dieta może być urozmaicona – wystarczy wybierać pokarmy miękkie lub pokrojone na małe kawałki, takie jak zupy kremy, musy, naleśniki, pierożki, ryż, ciasteczka moczone w herbacie czy lody. Choć początki bywają trudne, pacjenci z czasem uczą się jeść tak, by unikać awarii aparatu.
Trzy najczęściej popełniane błędy przez osoby noszące aparat
Najczęstszym błędem jest niedokładne lub całkowite pomijanie wieczornego mycia zębów. Pozostawienie resztek pokarmowych na noc prowadzi do powstawania płytki bakteryjnej, niszczenia szkliwa oraz charakterystycznych białych plam wokół zamków. Proces ten trwa przez cały czas snu – czyli nawet 7–8 godzin! Nie oznacza to jednak, że pozostałe mycia w ciągu dnia można pomijać – wszystkie są równie ważne dla utrzymania dobrej higieny i ochrony zębów.
Po drugie, opuszczanie wizyt kontrolnych jest bardzo ważnym błędem. Regularne wizyty (co 4-6 tygodni) są kluczowe, aby w razie problemów (nawet ze słabą higieną) szybko zareagować. Podczas kontroli higienistka może doczyścić zęby, udzielić ponownego instruktażu, co pomaga utrzymać je w dobrym stanie, nawet jeśli pacjent ma trudności z samodzielnym, dokładnym myciem.
Po trzecie, brak uwagi na dietę to kolejny częsty błąd. Ignorowanie zaleceń żywieniowych i sięganie po produkty twarde, lepkie, klejące, kwaśne czy słodkie zwiększa ryzyko uszkodzeń aparatu oraz rozwoju próchnicy.
Co należy zapamiętać?
Bardzo ważne jest, by uświadamiać pacjentów, że aparat ortodontyczny sam w sobie nie niszczy zębów. Wręcz przeciwnie, pomaga w leczeniu wad zgryzu. Za wszelkie ubytki, plamy czy zniszczenia szkliwa odpowiada zła higiena jamy ustnej podczas noszenia aparatu – komentuje ekspertka.
Leczenie ortodontyczne to inwestycja w zdrowie i wygląd, która wymaga większego zaangażowania w codzienną higienę. Pamiętając o tych zasadach, zapewnisz sobie nie tylko prosty, ale przede wszystkim zdrowy i piękny uśmiech!
