Ponad 15 tysięcy badań. Setki publikacji. Wiele zastosowań. Jedna substancja, która od lat jest „złotym standardem” w higienie jamy ustnej – chlorheksydyna. Ten wyjątkowy związek o właściwościach antybakteryjnych działa niczym tarcza ochronna: niszczy błonę komórkową bakterii, skutecznie zmniejszając zagrożenie. Co sprawia, że jest tak wszechstronna i dobrze tolerowana? W jakich sytuacjach jej stosowanie jest nieocenione, a kiedy należy zachować ostrożność? O właściwościach i zastosowaniach chlorheksydyny mówi Marta Urbańska, trenerka stomatologiczna i ekspertka marki Eludril.
Czym jest chlorheksydyna?
To dodatnio naładowany związek, który skutecznie eliminuje bakterie, wiążąc się z ich ujemnie naładowanymi miejscami w ścianie komórkowej i destabilizując ich strukturę. Dzięki udokumentowanemu działaniu bakteriostatycznemu i bakteriobójczemu, znajduje szerokie zastosowanie w stomatologii. Jest nieodzownym elementem opieki pozabiegowej pacjentów chirurgicznych, periodontologicznych i implantologicznych, a także odgrywa kluczową rolę w profilaktyce chorób dziąseł, kontroli stanów zapalnych oraz zapobieganiu krwawieniom.
- Chlorheksydyna w niskich stężeniach działa bakteriostatycznie. Spowalnia namnażanie bakterii osłabiając ich błonę komórkową, czyli naturalną barierę ochronną i ogranicza tworzenie płytki nazębnej. W wyższych stężeniach wykazuje działanie bakteriobójcze, prowadząc do nieodwracalnego rozpadu komórek– mówi Marta Urbańska, trenerka stomatologiczna i ekspertka marki Eludril.
Kiedy i jak powinno się ją stosować?
Stosowanie chlorheksydyny jest ściśle związane z opieką pozabiegową pacjentów chirurgicznych, ale znajduje zastosowanie także w profilaktyce chorób dziąseł i przyzębia.
- Bezpośrednio po zabiegach, ekstrakcjach czy przy silnie krwawiących dziąsłach włączamy do terapii chlorheksydynę w stężeniu zapewniającym działanie antyseptyczne, czyli bakteriobójcze, przez czas zalecony przez lekarza. Stomatolodzy najczęściej polecają płukanki do rozcieńczania lub żele. Na etapie leczenia najważniejsze jest utrzymanie miejsca pooperacyjnego w czystości i ochrona przed namnażaniem bakterii. Po zabiegu ból często uniemożliwia prawidłowe szczotkowanie zębów, dlatego chlorheksydyna stosowana dwa razy dziennie zmniejsza liczbę bakterii i spowalnia tworzenie płytki nazębnej – wyjaśnia Marta Urbańska, trenerka stomatologiczna i ekspertka marki Eludril.
W profilaktyce chorób dziąseł zaleca się codzienną higienę jamy ustnej z wykorzystaniem płynów do płukania zawierających chlorheksydynę (0,05%) oraz chlorek cetylopirydyniowy (0,05%). Nie wolno zapominać o regularnym odwiedzaniu gabinetu stomatologicznego – najlepiej co 3-6 miesięcy.
„Złoty standard” w higienie jamy ustnej
Chlorheksydyna od lat uznawana jest w stomatologii za „złoty standard” w walce z bakteriami i grzybami. Jej skuteczność oraz bezpieczeństwo stosowania zostały potwierdzone w tysiącach badań naukowych, a szerokie spektrum działania sprawia, że jest jednym z najczęściej stosowanych środków w leczeniu i profilaktyce chorób jamy ustnej. Preparaty z chlorheksydyną zwalczają nie tylko bakterie, ale również grzyby, w tym Candida albicans – najczęstszą przyczynę grzybicy jamy ustnej, zwłaszcza u osób noszących protezy.
Dodatkową zaletą chlorheksydyny jest jej substantywność do podłoża, co zapewnia długotrwałe działanie. Substancja przylega do powierzchni błon śluzowych, tkanek i płytki nazębnej, co pozwala hamować rozwój bakterii nawet przez 8-12 godzin (działanie bakteriobójcze) oraz do 6 godzin (działanie bakteriostatyczne).
Czy produkty do higieny jamy ustnej zawierające chlorheksydynę można stosować codziennie?
Produkty o działaniu profilaktycznym, czyli stosowane na co dzień w celu ochrony dziąseł, mogą być stosowane bez ograniczeń czasowych. Zawierają chlorheksydynę w bardzo niskim stężeniu, ale wystarczającym do zapobiegania chorobom dziąseł.
- Inaczej wygląda sprawa w przypadku produktów stosowanych po zabiegach w obrębie jamy ustnej. Niezwykle istotne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń stomatologa lub producenta. Nie wolno samodzielnie skracać ani wydłużać czasu terapii, a płukanki należy stosować w odpowiednim rozcieńczeniu, dokładnie tak jak zalecił lekarz – mówi Marta Urbańska, trenerka stomatologiczna i ekspertka marki Eludril.
Czy przy stosowaniu tej substancji mogą wystąpić skutki uboczne?
- Częste i/lub długotrwałe stosowanie chlorheksydyny w stężeniu od 0,12% może powodować przebarwienia szkliwa, zwłaszcza jeśli terapia trwa dłużej niż 2 tygodnie. Na szczęście efekt ten jest łatwy do usunięcia – wystarczy wizyta u higienistki stomatologicznej, która wypiaskuje zęby. Czasami przy stosowaniu wyższych stężeń, np. 0,2%, może pojawić się chwilowa zmiana smaku, ale zwykle znika ona bardzo szybko po zakończeniu płukania – mówi Marta Urbańska, trenerka stomatologiczna i ekspertka marki Eludril.
Rynek preparatów z chlorheksydyną wciąż się rozwija, oferując coraz łagodniejsze i bardziej dopasowane do potrzeb pacjentów formuły. Dla osób ze skłonnością do krwawień z dziąseł jednym z najskuteczniejszych rozwiązań pozostaje stosowanie płukanki zawierającej 0,05% chlorheksydyny i 0,05% chlorku cetylopirydyniowego. Takie połączenie zapewnia skuteczną profilaktykę chorób dziąseł, nie maskuje objawów, a przede wszystkim pomaga usuwać przyczynę krwawienia – płytkę nazębną. Najważniejsze są jednak regularne wizyty u stomatologa – niezbędne w prawidłowym dbaniu o zdrowie jamy ustnej.
